Sommige duikers lijken nooit aan het einde van hun lucht te komen, terwijl anderen worstelen om maar 30 minuten onder te kunnen blijven. In deze serie gaan we je helpen om je luchtverbruik omlaag te brengen en onder controle te krijgen.
In deze serie adresseren we het slecht of wel hoog luchtverbruik tijdens het duiken. We gaan terug naar Maarten en bekijken zijn pogingen om een betere duiker te worden.
De gids geeft Maarten zijn loodgordel en vertelt hem dat dit ongeveer goed is gezien de dikte van zijn natpak. Hij pakt deze aan en doet deze zonder vragen om, doet zijn set aan en gaat het water in. Tijdens de trimcheck lijkt Maarten wat zwaar, maar niet zo zwaar dat het een gevaar zal vormen. De instructeur vertelt hem dat hij zich geen zorgen hoeft te maken. Als de fles gedurende de duik lichter wordt omdat je lucht aan het verbruiken bent, dan compenseert het extra gewicht dat.
Maarten laat zijn vest leeg en zinkt snel. Zijn natpak loopt vol, wat hem nog zwaarder maakt en zijn afdaalsnelheid neemt alleen maar toe. Omdat hij niet als een steen in de zanderige bodem wil vallen blaast hij zijn trimvest op en vertraagt tot hij niet meer verder afdaalt. Hij is nu neutraal uitgetrimd maar zijn benen hangen naar beneden als gevolg van het grote gewicht op zijn heupen.
Hij spendeert zijn duik constant in een omhooggaande positie en moet stevig zwemmen om de de sterke weerstand die hij zo ervaart te compenseren. Maarten zijn vest houdt grote hoeveelheden lucht vast rond zijn schouders en tilt zijn vest sterk omhoog wat deze vervelend langs zijn oren doet bewegen.
Het trimvest is vreemd en moeilijk te controleren. De lucht in het vest is moeilijk te controleren en naar het uitlaatventiel te sturen. Maarten is niet zo ervaren en worstelt de gehele duik met zijn balans. Zijn trimcorrecties zijn overdreven en inefficient. De duikfles wordt inderdaad lichter tijdens de duik, maar niet zo zeer dat Maarten te zwaar is. Maarten rondt zijn duik af na 25 minuten samen met nog 4 anderen.
"Gave duik" roept de instructeur. " hebben jullie die sepiola gezien tussen de schelpen op het zand en die zeenaald tussen het zeegras?" Maarten moppert iets en krijgt een nog net een halve glimlach op zijn gezicht. Hij voelt zich schuldig, omdat door hem allen maar zo'n korte duik gemaakt hebben. Hij heeft echt geprobeerd om zo min mogelijk lucht te verbruiken.
Duiken met de juist hoeveelheid lood
Het goed uitloden voor je duik is een oefening die maar 2 minuten duurt, inclusief de aanpassing van je gordel of pockets. Voor 5 cursisten of klanten kost het dus 10 minuten. Dat is dan al een hele lange tijd voor een ongeduldige divemaster of instructeur - het is toch veel makkelijker om wat zwaarder te zijn en om op diepte wat extra lucht in je vest te blazen.
Het op de juiste manier uitloden geeft je maximaal controle en comfort onderwater. Een duiker die te weinig of te veel lood heeft, zal tijdens zijn gehele duik dit proberen te corrigeren. En de duiker za als gevolg daarvan meer lucht gaan gebruiken. Enkele minuten voor je duik investeren in je uitloding en gewichtsverdeling zal je gehele duikbeleving voor altijd veranderen.
Stap 1 is het komen tot de juiste hoeveelheid lood. Is dit giswerk of kun je dit berekenen? Beide is waar, er zijn tabelletjes en rekenregels die je helpen dicht bij de juiste hoeveelheid lood te komen, maar de afstemming doe je gewoon door het te uit te proberen middels de uitloodoefening.
Als lokale duikschool kunnen wij op basis van ervaring, een redelijke inschatting maken van je loodbehoeften als we de duiker zien en weten welke uitrusting die ze gaan gebruiken. Onze startende duikers maken allemaal gebruik van de zelfde flessen en pakken. Ook veranderen de omstandigheden waarin we duiken niet zodanig. Dus onze divemasters en instructeurs hebben meestal de maat van het pak ingeschat, evenals het vest met fles en bij benadering +/- 1 a 2 kg de juiste hoeveelheid lood.
Tijdens onze Openwateropleiding leren we je hoe je aan de oppervlakte kunt drijven met je voeten naar beneden. Je hebt dan een masker op en je automaat in je mond. Om te komen tot een juiste uitloding neem je 1 ademteug, houdt die kort vast en laat alle lucht uit je vest. Met het lood op je heupen, je benen stil en je trimvest leeg zou je aan de oppervlakte moeten blijven drijven. Je lesboek zegt dat je moet blijven drijven op ooghoogte om correct uitgelood te zijn.
Om af te dalen en je duik te starten moet je uitademen en zul je zinken. Hier begint meestal het probleem. Het probleem zit hem in het goedbedoelde advies en het te vroeg stoppen met de oefening. Ik heb de oefening met vele studenen en groepen gedaan om er dan achter te komen dat velen van hun dan niet daadwerkelijk onder kunnen komen. Wat we dan niet gedaan hebben is meer gewicht toevoegen, maar waarom moet dat dan nog?
In ons lesboek staat ook dat we 1 kilo lood nodig hebben om 1 liter lucht mee naar beneden te nemen. Een gemiddelde volwassene man heeft ongeveer zes liter lucht in zijn longen bij volle capaciteit. Als hij uitademt voor de oefening van net dan zinkt hij comfortabel onderwater. Als de duiker blijft uitademen tot hij totaal geen lucht meer in zijn longen heeft dan maakt hij kans op een longsqueez als gevolg van de groter wordende omgevingsdruk. Of hij neemt na dat hij 30 tot 50 cm onderwater is een grote inademing, zijn longen vullend omdat hij nog nieuw is en nog onzeker, waardoor hij weer naar de oppervlakte stijgt. Dit is het moment dat vele duikers hun gids of instructeur om extra lood vragen, zich niet realiserende dat ze zich zelf met mogelijk onnodig gewicht opzadelen.
De meeste boeken spreken niet over longvolume en ademhalingstechieken tijdens de opstijging of dicht bij de oppervlakte. Hier wil je namelijk twee dingen voorkomen - een squeeze van een lege long en het toevoegen van extra lood van een te diepe inademing. Door een uitademing begin je normaal met je afdaling. Als je een zeer kleine inademing neemt tussen de oppervlakte en de 3 meter diepte, voorkom je een squeeze. Onder de 3 meter diepte neemt de natuurkunde het van ons over en kun je over het algemeen gewoon zwemmen en normaal ademen.
Hoe werkt dat dan?
Het neopreen van je natpak is gemaakt van een rubberachtig materiaal vol met kleine gasbelletjes. Als je een natpak in het water gooit dan drijft het en wel voor 90% zal het boven water zijn. Op 3 meter diepte zal hetzelfde pak en de daarin opgeslagen gasbelletjes samen gedrukt worden, wat een verminderd drijf vermogen tot gevolg heeft ten opzichte van de situatie aan de oppervlakte. Dit geeft je vlug een kilo minder opwaartse kracht, of wel je lood zal nu zijn werk gaan doen en je beneden houden. Je kunt nu rustig ademen; zelfs tot de volle capaciteit van je longen zonder het risico te lopen dat je naar de oppervlakte zult drijven.
Maar hoe zit het nu met het einde van de duik als je duikfles lichter wordt?
We maken onze veiligheidsstop tussen de 6 en 3 meter. Hier is ons natpak nog steeds voldoende samengedrukt om ons niet meer mee naar de oppervlakte te nemen. Ook is het volledig en zwaar van het water, wat betekent dat een ongecontrolerende opstijging onwaarschijnlijk is. Zolang je een leeg vest hebt en goed uitgelood was zul je het redelijk onder controle hebben tot 50 bar in je fles. Diepere delen van je duik zijn nu veel makkelijker te controleren, omdat je niet zoveel lucht in je vest hebt.
Een duiker die daadwerkelijk te licht is zal mogelijk wel kunnen afdalen, maar zal dit merken wanneer zijn fles leger wordt aan het einde van zijn duik. Vaak zal de duiker dan naar beneden duiken en naar een grotere diepte gaan om zijn tekort aan lood te compenseren. Na een tijdje gaan ze dan oppervlakkiger ademen om te voorkomen dat de longen te veel drijfvermogen toevoegen. Dit is gevaarlijk, want de duiker neemt nu geen volle lucht inname om correct de zuurstofinname te regelen en een juiste gasuitgiften te regelen tijdens het meest belangrijke moment van de duik. De extra inspanning om onder te blijven vergroot het luchtverbruik en verkort de duik. Dit is natuurlijk het tegenovergestelde van wat we wilden bereiken van het het minder lood mee nemen.
Terug naar Maarten, ondanks dat hij nu de juiste hoeveelheid lood heeft, weten we ook dat dit alleen niet zijn luchtverbruik zal verbeteren. Het volgende op zijn lijst is het correct gebruik van zijn trimvest en het juist uitrimmen.