De meningen zijn verdeeld
Er is weer veel remour in het duikerswereldje, duikers, cursisten en zelfs verenigingen kloppen bij ons aan en zoeken antwoorden over hoe het nu moet. Er is een nieuwe norm uitgebracht door de EU (European Standard – CEN) voor de ademapparatuur welke wij gebruiken tijdens onze favoriete bezigheid, sportduiken. En er is overal in de EU, en ook onder de vele duikers, verdeeldheid over de consequenties. Een deel van de duikwereld meent dat er nu alleen nog met dubbele eerste trappen mag worden gedoken, een deel meent dat dubbele eerste trappen slechts een advies betreft en dus volledig kan worden genegeerd, en een deel meent dat de norm helemaal niet voor duikers bedoeld is en dat er dus niet over gecommuniceerd hoeft te worden. Maar hoe het echt zit, wordt niet echt duidelijk. Wij proberen het middels dit artikele duidelijk te maken voor al onze klanten.
Onzin of van levensbelang?
Wie weet het nu echt? Iedereen lijkt elkaar voornamelijk zeer selectief na te praten. Het is ingewikkeld en een bedreiging voor de gevestigde orde. De uitkomst is meestal de meest voordehand liggende en die van de hardst schreeuwende. Echter, in dit geval gaat het om de grenzen van je eigen duik-/ademapparatuur. Die zien de meeste niet als onzin maar eerder als iets van levensbelang. Die grenzen moet je zelf kennen, dit omdat je zelf bewust keuzes wilt maken en kunt handelen. Deze post verschaft je hopenlijk wat nodig hebton de juiste keuzes en afwegingen te maken.
De nieuwe eisen, waar gaan die nu over?
Ademapparatuur bedoelt voor duiken mag in Europa alleen worden verkocht als deze is voorzien van een CE EN 250:2014 keur. De norm is beschikbaar maar niet openbaar (deze moet gekocht worden) en is daarmee dus duikdelijk niet voor de consument. De norm beschrijft de eisen voor de ademapparatuur binnen de EU, in Nederland is de opgestelde norm beschikbaar via de NEN, onder ICS 13.340.30 april 2014. Zoals je aan de datum kan zien is de huidige norm van "vrij recente datum."
In de oudere normen moesten de eerste trap en de tweede trappen aan bepaalde eisen voldoen. Of de uitrusting geschikt was voor een bepaalde duik werd bepaald door de limieten van de losse componenten; de eerste trap en de (primaire) tweede trap. Die eisen in de nieuwe norm CE EN 250:2014 zijn niet schokkend veel veranderd. Het verschil en dus ook de uitdagingen zitten in de aanvullende eisen. Het zijn nu niet de individuele componenten maar met namen de samengestelde set die moet voldoen. Je kunt namenlijk als duiker niet alleen een eerste trap gebruiken of alleen een tweede trap, je gebruikt ze in combinatie, elke duik weer. De grootste verandering komt met namen als het gaat over de specifiek situatie/configuratie met een alternatieve luchtvoorziening of Octopus.
Onderzoek wijst soms uit dat octopus-configuratie faalt
Diverse onderzoeken na ongevallen maar met namen het onderzoek van de van de Bristch Healt and Safety Executive over de octopus configuratie laten zien dat de norm die tot op dat moment gehanteerd word de componente goed keurt maar dit geen geen zekerheid geeft over een goed werkende octopus of ALV configuratie.
De belangrijkste conclussies waren:
- Zelfs als losse componenten van een octopus-configuratie voldoen aan de CE normering, is die garantie er niet in gecombineerd gebruik
- Wanneer twee duikers dicht bij elkaar zijn, bijvoorbeeld wanneer ze uit dezelfde set ademen, gaat meestal hun ademhaling op een bepaald moment synchroon lopen
In bovengenoemde situatie wordt het maximale van de ademapparatuur gevraagd;
Op basis van het Britse onderzoek wordt vervolgens (onder meer) de aanbeveling gedaan om voor de alternatieve luchtvoorziening een geheel onafhankelijke eerste en tweede trap te gebruiken.
Wat is er nu anders: gebruik door twee personen tegelijk
Terug naar de "nieuwe" 2014 norm. In de nieuwe CE norm wordt aangegeven dat NEN EN250:2014 gecertificeerde ademapparatuur in de configuratie: een eerste trap met een primaire en secondaire (octopus) tweede trap, niet geschikt is voor gebruik door twee personen onder de 30 meter en kouder dan 10 graden Kouder, tenzij het door de leverancier expliciet is vermeld, refererende aan de nieuwe norm EN250:2014. In de zelfde norm word dit echter ook dan afgeraden. Je kunt de nieuw gecertificeerde apparatuur herkennen aan hun gestandaardiseerde markering. Zowel octopus als eerste trap dienen voorzien te zijn van de markering. EN 250 A > X °C (waarbij X de minimum temperatuur is waarop is getest) of EN 250 A > 10 °C.
De norm gaat echter nog een stap verder: er staat zelfs in dat alleen CE EN 250:2014 gecertificeerde apparatuur gebruikt mag worden door twee personen. Op grond hiervan is geen enkeleoctopus-configuratie zonder nieuwe keur nog geschikt om lucht te delen. Ook niet bij hogere temperaturen of tussen de 0 en 30 meter.
Voor wie is de norm nu?
De norm is opgesteld en moet nageleeft worden door de fabrikanten van ademapparatuur: als leveranciers van ademapparatuur niet aan deze norm voldoen, is de apparatuur niet gecertificeerd en mag het niet in Europa worden verkocht. Maar: aangezien ook in de norm vrij precies wordt bepaald wat de fabrikanten aan de consumenten moeten vertellen over hun apparaten, heeft de aangepaste norm dus wel effect voor jou als duiker. De leverancier is namelijk verplicht de grenzen aan te geven waarbinnen de apparatuur veilig gebruikt mag worden.
Jij als gebreveteerde duiker bent "gecertificeert" om je onderwater te begeven met ademapparatuur. Jij hebt verantwoording naar je zelf (en je familie) maar ook naar je buddy of misschien zelfs cursist en of klant.Hiermee heb je de zorgplicht je te verdiepen in de relevante werking, beperkingen en limieten van je eigen materiaal. Bekijk de laatste handleiding van je fabrikant. AquaLung, Scubapro en ook Cressie hebben de norm letterlijk overgenomen in hun handleidingen. Apeks gaat zelf verder dan de norm.
Jou apparatuur en de norm?
De meesten van ons zullen nog duiken met apparatuur die geproduceerd is ondere de oude norm(en). Voor die appartuur zijn dus geen uitspraken laat staan testen gedaan die zich richten op het gecombineerd gebruik van de octopus en primaire tweede trap. In het kader van productaansprakelijkheid blijft fabrikant gerechtigd informatie aan te passen. In dit geval; aanvullende veiligheidsinformatie. De norm voorziet hier zelfs in. Niet alleen vervangt de nieuwe norm de oude, de fabrikant moet in haar uitingen (website) ook een waarschuwing geven dat alleen apparatuur getest en gemarkeerd volgens de eisen van de nieuwe norm gebruikt mag worden met een octopus-configuratie.
Wij als duikers zijn aangewezen op de informatie die de fabrikant, met al haar testen en kennis, ter beschikking stelt. Ook als deze niet conform de regels van de CE normering lijken te zijn. dit vind je dan tussen juridische aansprakelijkheids informatie en marketingbelangen. Dit leidt tot verschillende standpunten van fabrikanten.
2 voorbeelden
Scubapro vermeldt de nieuwe eis expliciet in hun algemene handleiding. “Only SCUBA complying with EN250:240 and marked EN250A or EN250A>10C may be used as an escape device by more then one diver at the same time.” Volgens Scubapro mag je alle oudere apparatuur dus niet meer gebruiken in een octopus-configuratie. Een andere fabrikant, Apeks, doet een expliciete uitspraak voor hun XTX series die voorbij de grenzen van de norm zijn getest. Het is uit de tekst op de Apeks-site niet duidelijk op te maken of deze limieten ook van toepassing zijn voor Apeks-apparatuur van vóór 2014. Apeks XTX mag je volgens de leverancier in een octopus-configuratie gebruiken tot 50 meter en in ongedefinieerd koud water.
Wat moeten jij met deze kennis?
Als je een octopus meeneemt voorbij de limieten van de octopus of de octopus-configuratie, dan heb je voorbij deze limieten mogelijk geen (bruikbare) octopus. Nu ben je volgens de CEN norm behoudens lessituaties en of verhuur(en ook uitlenen) als duiker niet verplicht een octopus mee te nemen. Er is geen wet of regelgeving die je hiertoe verplicht, noch is er iemand die hierop toeziet. (Je geweten en je buddy maar ven buitenbeschouwing gelaten) Wel loop je het risico aansprakelijk te worden gesteld als jij en/of je buddy in de problemen komen door apparatuur die je gebruikt voorbij de door de fabrikant geteste en voorgeschreven limieten van de apparatuur, en waarvan jij als ervaren en gebrevetteerd duiker verondersteld wordt, op de hoogte te zijn. Dieper en kouder neemt de werking en de garantie en aansprakelijkheid van de fabrikant ten aanzien van octopus-configuraties af of vervalt zelfs.
Is die octopus nu belangrijk?
Zoals al aangegeven kun je prima duiken zonder octopus, het is niet eens verplicht. Zolang je niet dieper gaat dan een meter of 4 ennetjes binnen je nultijden blijft is er niet veel aan de hand. Een paar trappen en je ben je boven en door het geringe drukverschil zul je niet snel last hebb
en van een te snelle opstijging. Ga je dieper? Dan word het anders. Door het verhoogd absoluut verbruik heb je een grotere kans op een “out of air” situatie en door mogelijk kouder water op diepte loop je ook een grotere kans op technische problemen, zoals een aantal jaar geleden een zeer onfortuinlijk ongeval in Hemmoor liet zien.
Nu duiken we meestal wel iets dieper van 4 meter en ben je dus niet meteen boven. Je stijgsnelheid word nu veel belangrijker en een veiligheidsstop of misschien zelfs een decopressiestop word een onderdeel van je opstijging. Dieper kan het zeker in nederland met haar vele plassen vaak kouder zijn dan de 10 graden. Dus je opstijging en verblijf worden risicovoller. Een oude configruatie heeft dan met samen stelling die mogelijk werkt waar je hem het minst nodig hebt en net waar het belang maximaal is.... kun je er niet op vertrouwen.
Wat moet ik nu doen?
Omdat er buiten een lessituatie geen wettelijk verplichting is voor een octopus, is het een afweging door jou én je buddy voorafgaand aan de duik om een duik te maken waarbij een of beide duikers (een deel van) de duik zonder of zonder goed functionerende octopus/ALV duikt. Bedenk je tevens dat er leveranciers zijn die op verschillende manieren hebben aangegeven dat een octopus-configuratie alleen nog maar mag worden gebruikt met apparatuur met de nieuwe markering! Ook organisaties zoals de NOB en duikschoolen zoals wij verspreiden de informatie over de nieuwe norm. Je moet die afweging dus al maken als je met je buddy een duikje wilt maken in het zwembad maar zeker daarbuiten. Je kunt namelijk niet zeggen dat je niet wist dat er iets speelt rond het gebruik van de octopus of ALV.
Toch dieper of in koude water ... en dan
Jij en je buddy beseffen dat je GEEN alternatieve luchtvoorziening hebt als je buiten de limieten van apparatuur duikt. Maar het is nu erger. Als je toch buiten de limieten van je octopus-configuratie duikt en je komt in een situatie waarbij je met twee personen via één set ademen, dan kan deze set mogelijk het verbruik niet aan en dus niet goed functioneren. Beide duikers krijgen veel minder lucht of zelf helemaal geen lucht meer of een bevriezing met freeflow tot gevolg. En dan heb je twee slachtoffers. Nog los van alle emotionele schade voor je familie en vrienden, zou je (al kunnen de duik-regelementen je als individueel duiker niets opleggen) mogelijk strafrechtelijk enige vorm van schuld ten lasten kunnen worden gelegd. Zeker als je bewust was van de risico’s en je je buddy hiervan niet op de hoogte hebt gesteld. Denk dan ook dat dit een gevecht word niet voor jou maar voor je nabestaande en je verzekering.
Instructeur en cursist
Binnen de interpretatie van de NOB maar ook zo bij PADI vallen instructeurs en leerlingen onder de ARBO-wet en verenigingen en schoolen moeten worden beschouwd als Service Provider. Dat heeft nogal consequenties.
De NOB heeft hier een proza over geschreven.
Als instructeur (en leerling!) ben je volgens de ARBO wet verplicht te beschikken over een alternatieve luchtvoorziening. De les en het materiaal moeten aansluiten bij de laatste stand van kennis en het materiaal en uitrusting moeten deugdelijk en in goede staat van onderhoud verkeren. Als je verplicht bent te duiken met een alternatieve luchtvoorziening, dient deze te functioneren en correct te worden gebruikt. Buiten de door de leverancier aangegeven limieten van je materiaal is je duikuitrusting niet geschikt voor die duik en mag je die dus niet gebruiken.
Dat betekent concreet en op basis van de regels in de ARBO wet dat je als instructeur de limieten moet kennen van je eigen apparatuur en die van de leerling. Dat is vrij eenvoudig. Als de apparatuur voorzien is van de 250:2014 markering. Als de apparatuur niet voorzien is van deze markering is de apparatuur dus NIET geschikt voor een octopus-configuratie in ALLE gevallen tenzij de fabrikant zoals bv. Apeks welke op haar site voor een type (ook voor 2014 geleverder uitvoering) de limieten vermeld.
Dit is dan ook geen advies, maar een logische eis en consequentie van het nieuwe CE keur waar de apparatuur aan moet voldoen en van de regels van de Arbowet waar zowel instructeur als leerling aan moet voldoen.
De vereniging, zelfstandig instructeur of duikschool
Als een verenigingen, zelfstandig instructeur or duikschool, Service Providers zijn volgens CE EN14467:2004 norm, staat dat ook de uitrusting van de personen die begeleiden, bijvoorbeeld namens instructeurs en vereniging met duikers in opleiding gewenningsduiken maken, moeten voldoen aan de uitrustingseisen zoals gesteld voor instructeurs. Je moet dus een werkende (gebruik binnen de limieten van de fabrikant) alternatieve luchtvoorziening hebben en de vereniging moet daarop toezien. Ook uitrusting die worden geleend/gehuurd moeten voldoen aan de minimale eisen van de duik.
Organisaties zoals de NOB?
De NOB zou leidend kunnen zijn in deze discussie en heeft vooralsnog (december 2014, juli 2016) gemeend dat het gebruik van een gescheiden systeem slechts een advies is. Dat dit slechts een advies is, is gebaseerd op de mening dat ze geen partij zijn in deze. Niet op de tekst van de CE norm 250:2014, niet op de tekst van de fabrikanten en niet op de ARBO wet. Desondanks wil de bond niet verder gaan dan een advies. De Nederlandse volksaard vertaalt dit als: “Het is slechts een advies en dus volg je het (juist daarom) niet op.”
De NOB is van mening dat instructeurs, verenigingen en scholen hun verantwoording moeten nemen en vertrouwt er op dat deze dat ook zullen doen. Ze beschouwen zich alleen een partij die de informatie canaliseerd en adviseerd op basis van hun bekende informatie.
Maar om eerlijk te zijn: Partijen zoals de NOB en PADI zijn ook geen partij. Jij als gebrevetteerd duiker, instructeurs moeten ons op de hoogte blijven stellen van de laatste informatie over ons materiaal. We bevinden ons tijdens het duiken onderwater in een omgeving waar we niet voor gemaakt en waar we alleen kunnen verblijven middels de appartuur die we mee nemen. We zouden nooit buiten de limieten van ons materiaal moeten (willen) duiken. Niet alleen omdat we ons of onze familie daarmee in een uiterst ondoorzichtig juridisch speelveld plaatsen, maar ook omdat we na het duiken gewoon weer naar huis naar onze geleivede en naaste willen. Het is compleet waanzin een veiligheidsinstructie van de fabrikant van je ademapparatuur te negeren en hiermee je eigen leven en het leven van je buddy of cursist op het spel te zetten.
Conclussie en onze aanbevelingen
Onze conclusies mogen geen verrassing meer zijn na bovenstaande verhaal.
Toch zetten we ze even op een rij voor je:
- Bekijk de limieten van je ademapparatuur op de website van de fabrikant.
- Handel ernaar en blijf binnen de limieten van je eigen apparatuur.
- Wees je ervan bewust dat de meeste fabrikanten octopus-configuraties alleen nog ondersteunen met een CE EN 250:2014 markering.
- Als je geen nieuwe markering hebt, geldt dat tenzij expliciet anders aangegeven, dat een octopus-configuratie voor jouw type ademapparatuur expliciet IN ALLE SITUATIES niet meer wordt ondersteund.
- Duik je vaak in water onder de 10 graden of dieper dan 30 meter? Kies dan gescheiden apparatuur en koop een dubbele kraan en een extra eerste trap
- Duik je meestal niet dieper dan 30 meter en zelde in water van 10 graden of kouder, kies dan voor een geheel nieuwe set met de juiste markering.
- Ben je instructeur of leerling, of begeleid je duikers namens de vereniging of school, dan heb je geen keus. Je moet een alternatieve luchtvoorziening hebben en deze moet functioneel zijn; binnen de limieten aangegeven door de fabrikant. Wil je het zekere voor het onzekere splits dan je primaire automaat van de ALV dan zit je
- En bij twijfel kom naar ons en we adviseren je over jou specifieke situatie.
- Leen of verhuur je duikspullen voor een fun duik of voor opleidingen? Dan dienen deze aan alle eisen te voldoen.
Ons laatste en dringend advies: laat je niet verleiden deze conclusies naast je neer te leggen omdat er wordt geschermd met het feit dat de norm geen wet is en het ‘slechts’ een advies betreft. Het gaat om jouw eigen veiligheid – en die van je buddy. Zou jij het bij nabestaande willen gaan vertellen?